Het belangrijkste spel voor peuters: Rollenspel als basis

Suzanne van Kinderbegeleider.nl • 19 juni 2025

Meer dan spel – hoe rollenspel de basis legt voor groei

A child is playing with a toy bulldozer on the floor.

Het belangrijkste spel voor peuters: Rollenspel als basis

Peuters zijn dol op spelen. Het liefst midden in een georganiseerde chaos, omringd door andere kinderen. Waar jonge kinderen tot ongeveer twee jaar vooral naast elkaar (parallel) spelen, zie je vanaf een jaar of drie dat ze écht samen gaan spelen. Ze zoeken elkaar bewust op, imiteren elkaar en ontwikkelen spelvormen waarin fantasie en werkelijkheid naadloos in elkaar overlopen.

Een huishoek blijft een populaire plek in elke groep. Daar ontstaan dagelijks nieuwe verhalen en rollen: van vaders en moeders tot dierenartsen, winkelmedewerkers en superhelden. Soms hoor je een botsende auto gevolgd door levendige dialogen als:
"Jij ging botsen!"
"En toen reed jij weg!"
"Toen ging ik achter jou aan racen!"

Dit soort rollenspel is niet zomaar een spelletje – het is een krachtig leermiddel.


Waarom rollenspel zo belangrijk is

Bij kinderbegeleider.nl wordt rollenspel gezien als hét belangrijkste onderdeel van spel in de peuterfase. Dat komt doordat het zóveel ontwikkelingsgebieden tegelijk stimuleert. In rollenspel komt alles samen: sociaal gedrag, taal, motoriek, emotioneel inzicht en creatief denken.

Het is de speelvorm waarin kinderen hun eigen ervaringen verwerken, experimenteren met sociale rollen en hun fantasie gebruiken om grip te krijgen op de wereld om hen heen. En dat gebeurt spelenderwijs, in een veilige omgeving waarin fouten maken mag – en zelfs nodig is om te leren.


Een inkijkje in de praktijk

Op een gemiddelde ochtend gebeurt het allemaal:

Dokter Sam trekt een theedoek om als witte jas. Hij legt een knuffel op de bank, luistert met een speelgoedstethoscoop en zegt ernstig: “Je hebt een gebroken poot, ik ga je beter maken.”
Ondertussen staan er twee kinderen in de rij met poppen. De een wil ook dokter zijn, de ander pakt een pleisterdoos en zegt:
“Ik ben de assistent.”

Door dit soort spelmomenten ontstaan vanzelf rijke dialogen, samenwerking en fantasievolle oplossingen.


De rol van de begeleider

Volwassenen spelen een belangrijke rol in het ondersteunen van rollenspel, zonder het spel te sturen. Enkele manieren waarop volwasssenen het spel kunnen verrijken zijn

  • Observeren en aansluiten: Kijk wat er speelt in het spel en sluit aan met materiaal of taal.

  • Open vragen stellen: Zoals “Wat gebeurt er nu?”, “Wat heeft de pop nodig?” of “Hoe kunnen we dit samen oplossen?”

  • Ruimte bieden: Kinderen hebben vrijheid nodig om hun spel vorm te geven, inclusief de ruimte om conflicten zelf op te lossen (met ondersteuning waar nodig).

  • Voorbeelden bieden: Door af en toe mee te spelen, kunnen volwassenen nieuwe rollen of verhaallijnen introduceren zonder het spel over te nemen.


Voordelen van rollenspel in één oogopslag

- Stimuleert taal en communicatie
- Versterkt sociale vaardigheden
- Bevordert empathie en inlevingsvermogen
- Vergroot creativiteit en zelfexpressie                                                                                     

- Verbetert grove en fijne motoriek
- Helpt bij het verwerken van emoties en ervaringen
- Leert oorzaak-gevolg denken en probleemoplossend vermogen


Rollenspel voor taalontwikkeling 

Tijdens rollenspel is het brein volop actief. Kinderen bouwen aan hun woordenschat, oefenen met het formuleren van zinnen en leren verhalen te vertellen. Door het spel leren ze logisch redeneren:
"De auto is gevallen – dus nu moet hij naar de dokter."

Ook worden er verbanden gelegd tussen oorzaak en gevolg. Peuters denken vooruit, plannen en proberen meerdere oplossingen uit. Dit zijn waardevolle stappen in hun cognitieve ontwikkeling.



Motoriek in beweging

Rollenspel activeert ook de motoriek:

  • Grove motoriek: Rennen met een ‘vliegende’ auto, springen om een brand te blussen of een pop te redden uit een denkbeeldige sloot.

  • Fijne motoriek: Het dichtknopen van een doktersjas, het voorzichtig inpakken van een ‘boodschap’ of het tekenen van een receptenbriefje.

Al spelend bouwen kinderen aan de coördinatie van hun lichaam én de controle over kleine handelingen.


Samengevat

Rollenspel vormt een onmisbare basis voor de ontwikkeling van peuters. Het draagt bij aan:

  • Sociale en emotionele groei

  • Taalontwikkeling en communicatie

  • Creatief en probleemoplossend denken

  • Motorische vaardigheden

  • Zelfvertrouwen en samenwerking

Het is dan ook niet voor niets dat kinderbegeleider.nl rollenspel beschouwt als het meest waardevolle spel in de peutertijd. Niet alleen vanwege de rijke leerervaringen die het biedt, maar vooral omdat het spel is waarin kinderen zichzelf mogen zijn, mogen ontdekken – en simpelweg met plezier leren.


Volgende week op kinderbegeleider.nl:
Praktische tips om rollenspel actief te stimuleren – zowel thuis als in de groep. Denk aan materiaalinspiratie, het inrichten van rollenspelhoeken en het begeleiden van kinderen bij hun eigen spelverhalen.

door suzanne van kinderbegeleider.nl 23 juli 2025
opvoeden met grenzen en verbinding
door Suzanne van KInderbegeleider.nl 16 juli 2025
De vakantie is begonnen. Geen stress, geen ochtendhaast, eindelijk ruimte voor ontspanning. Een kop koffie in de zon, terwijl de kinderen zich vermaken met hun speelgoed. Dat is vaak de verwachting. Toch ziet de praktijk er regelmatig anders uit. Kinderen raken snel verveeld, vragen om schermtijd of lijken nergens zin in te hebben. Soms komt er boosheid, verdriet of dwars gedrag bij kijken. Dit kan zorgen voor spanning in huis. Ouders vragen zich af: waar komt dit vandaan? Herkenbaar? Je bent niet de enige. In deze blog lees je waarom vakantie soms juist voor onrust zorgt bij kinderen en hoe je daar als ouder mee om kunt gaan, op een manier die werkt voor jullie allebei. Veranderde routine Tijdens school- of opvangweken zijn er vaste momenten en duidelijke verwachtingen. Voor jonge kinderen (0–6 jaar) is die structuur een belangrijke bron van veiligheid. In de vakantie valt dit weg, en komen er andere prikkels voor in de plaats: uitjes, logeerpartijtjes, wisselende slaaptijden of nieuwe omgevingen. Dat vraagt veel van hun vermogen tot verwerken en schakelen. Wat helpt in die vakantieweken?  Benoem wat je ziet Als je kind begint te zeuren of dwars doet, helpt het om te verwoorden wat er speelt. Bijvoorbeeld: “Je weet even niet wat je wilt doen. Dat is lastig. Zullen we samen iets kiezen?” Door gevoelens te erkennen, voelt je kind zich gezien. Dat maakt het makkelijker om emoties te verwerken. Positieve aandacht, ook tussendoor Juist buiten de momenten van strijd is positieve aandacht belangrijk. Een knuffel, samen een boekje lezen of gewoon even écht contact het hoeft niet lang te duren. Die kleine momenten geven je kind het gevoel: ik hoor erbij, ik word gezien. En dat zorgt voor een stevigere basis. Duidelijke grenzen én ruimte om te kiezen Kinderen hebben behoefte aan duidelijke grenzen dat geeft rust. Binnen die grenzen helpt het om keuzes aan te bieden. Bijvoorbeeld: “Je mag kiezen: wil je nu kleien of met de auto’s spelen?” Zo geef je je kind regie en het gevoel van autonomie Vakantieroutine met herkenbare momenten Een vakantie hoeft niet strak gepland, maar voorspelbare momenten helpen wel. Denk aan een vast ochtendritueel, op vaste tijden eten, of een rustige pauze in de middag. Zo krijgt de dag een herkenbare vorm en kunnen kinderen beter omgaan met alles wat op hen afkomt. Vertel wat er komt Vooruitkijken geeft houvast. Benoem wat er gaat gebeuren, en hoe lang iets nog duurt: “Na het fruit gaan we naar de speeltuin. Nu heb je nog een halfuurtje om te spelen. Kijk maar naar de klok, als de wijzer bovenaan staat is het tijd” Zo weet je kind wat het kan verwachten, en wordt schakelen makkelijker. Extra inspiratie voor rustige én leuke dagen Activiteitenpot Schrijf eenvoudige activiteiten op kaartjes zoals koekjes bakken, tekenen of een boekje lezen en laat je kind er eentje kiezen. Makkelijk én leuk. Verrassingsbak Een mand of doos met verkleedspullen, blokken, knutselmateriaal of natuurschatten nodigt uit tot spelen. Door het regelmatig te wisselen, blijft het spannend. Laat verveling er ook zijn Niet elk moment hoeft ingevuld. Juist uit verveling ontstaan soms de mooiste spelmomenten. Geef het de ruimte ook als het even stroef begint maar begeleid en ondersteun je kind wel. Zoek samen een oplossing. Houd ruimte in de planning Een dag vol uitjes is vaak vermoeiend. Wissel drukke en rustige dagen af. Een ochtendje naar het strand of bos vraagt meer energie dan een hele dag in een pretpark. Eén-op-één aandacht Korte momenten van onverdeelde aandacht maken een groot verschil. Tien minuten per dag, waarin het kind de regie heeft over het spel, versterkt de band en geeft zelfvertrouwen. Realistische verwachtingen & positieve aanmoediging Richt je complimenten op de moeite die je kind doet: “Wat knap dat je bleef proberen, ook al was het moeilijk.” Dat stimuleert doorzettingsvermogen. En vergeet niet: voor een peuter is tien minuten geconcentreerd spelen al een hele prestatie. Tot slot De vakantie is een tijd om samen te zijn en even uit het gewone ritme te stappen. Maar juist jonge kinderen hebben dan behoefte aan een nieuwe vorm van duidelijkheid. Door te zorgen voor herkenning, verbinding en haalbare verwachtingen, ontstaat er meer rust voor het kind én voor jou als ouder of opvoeder. En dat maakt de vakantie pas écht ontspannen.
door suzanne van kinderbgeleider.nl 10 juli 2025
Een natuurlijke fase
door Suzanne van Kinderbegeleider.nl 2 juli 2025
Krachtig en liefdevol
A poster that says restaurant on it
door Suzanne van Kinderbegeleider.nl 25 juni 2025
Spelenderwijs de wereld ontdekken
door Suzanne van KInderbegeleider.nl 12 juni 2025
Hoe liefdevolle zorg bij baby's bijdraagt aan zelfstandigheid
Een close-up van een persoon die de hand van een kind vasthoudt.
door suzanne van kinderbegeleider.nl 5 juni 2025
Waarom jokken jonge kinderen en hoe stimuleer je eerlijkheid zonder schaamte of angst? Dit artikel duikt in de complexe wereld van jokken bij peuters en kleuters en biedt praktische tips voor opvoeders. Leer hoe je constructief omgaat met leugentjes, emoties erkent en samen met je kind tot oplossingen komt. Ontdek hoe je de band met je kind behoudt en tegelijkertijd het belang van eerlijkheid benadrukt, zelfs als de emoties hoog oplopen.
door suzanne van kinderbegeleider.nl 29 mei 2025
Waarom ik soms bewust níet ingrijp als kinderen risico’s nemen
door Suzanne van kinderbegeleider.nl 22 mei 2025
Inzichten & Oplossingen
door suzanne van kinderbegeleider.nl 19 mei 2025
Hoe Herken Je Je Eigen Frustratie Als Opvoeder – En Wat Kun Je Eraan Doen?