Risicovol spel

Als pedagoog zie ik elke dag hoe kinderen de wereld ontdekken. Ze proberen nieuwe dingen, nemen kleine risico’s en zoeken grenzen op. Soms voelt het onnatuurlijk om niet meteen in te grijpen. Toch zijn dit juist de momenten waarop kinderen het meeste leren.

Ik wil vandaag een voorbeeld met je delen dat me deed glimlachen en je laat zien waarom dit zo belangrijk is.

De sprong van Bas: een klein risico, een grote les

Bas is 2,5 jaar oud en zit vol energie. Hij staat bij de laagste trede van het speeltoestel. Zijn beentjes trillen, hij twijfelt even… en dan springt hij! Hij landt op zijn billen met een zachte plof. Meteen kijkt hij om zich heen: "Zag iemand mij?" Dan lacht hij breed en doet het gewoon nog een keer.

Wat gebeurde hier? Bas was bezig met risicovol spel.

Risicovol spel: een essentieel ingrediënt voor ontwikkeling

Wat is dat nu precies, risicovol spel? Het is spel waarbij een kind zelf kiest om iets spannends te proberen. Het geeft een gevoel van avontuur en uitdaging. Een kleine kans op een schaafwondje? Ja. Maar dat hoort erbij, en het is een wereld van verschil met gevaarlijk spel. Bij gevaarlijk spel is een kind de controle kwijt en overziet hij de risico's niet meer. Bij risicovol spel houdt een kind nog grip op wat hij of zij doet.

Denk aan de kleine avonturen die jonge kinderen al aangaan:

Klimmen op lage muurtjes of speeltoestellen

Rennen en schommelen met vaart

Spelen met (niet-scherpe) stokken

Stoeien of duwen en trekken

Spelen op plekken waar jij ze niet direct ziet, waardoor ze zich zelfredzaam voelen

Waarom we dit móeten stimuleren

Als je kinderen de ruimte geeft om dit soort 'risico’s' te nemen, leren ze ontzettend veel. De voordelen zijn enorm:

Risico’s inschatten: Ze ontdekken hun eigen grenzen en wat ze wel of niet durven.

Motorische ontwikkeling: Door te klimmen, rennen en balanceren verbeteren hun spieren, evenwicht en coördinatie.

Zelfvertrouwen: Als iets lukt, groeit hun geloof in eigen kunnen. En als het niet lukt, leren ze dat ze het opnieuw kunnen proberen.

Creativiteit en probleemoplossing: Ze bedenken zelf oplossingen voor uitdagingen in hun spel.

Sociale vaardigheden: Door samen risico’s te nemen, leren ze rekening houden met anderen en overleggen.

Hoe jij dit kunt aanpakken: jouw rol als 'actief passieve' begeleider

Jij kunt kinderen helpen door een omgeving te creëren waarin ze durven ontdekken. Denk hierbij aan:

Gebruik losse materialen zoals takken, autobanden, kratten en touwen.

Zorg voor plekken met hoogteverschillen, zoals boomstammen of kleine heuveltjes.

Laat kinderen spelen met zand en water – bijvoorbeeld modder maken of dammetjes bouwen.

Binnen:

Maak hindernisbanen met kussens, matrassen of meubels.

Laat kinderen klimmen, klauteren of springen op een veilige manier.

Jouw rol is die van een 'actief passieve' begeleider. Dit betekent dat je:

Alert en aanwezig bent, maar pas ingrijpt als het echt moet.

De 30-secondenregel gebruikt: kijk eerst of het kind het zelf kan oplossen.

Telkens de afweging maakt: is het risico het leerproces waard?

Ingrijpen doe je alleen als een kind iets doet wat echt gevaarlijk is, of waar hij of zij het risico niet van kan inschatten.

De blik van Bas? Die vertelde me dat hij zich gezien en veilig voelde, waardoor hij de moed had om de wereld, op zijn eigen risicovolle en prachtige manier, te blijven ontdekken. En daar gaat het uiteindelijk om.